Κυριακή 22 Μαρτίου 2009

Στο δρόμο προς την Ουτοπία - Ελεύθερη και Ανοικτή Ελλάδα

Στρατηγοί χωρίς στρατηγική

Σε συνάντηση που είχε ένας συνάδελφος πληροφορικός με τον Γενικού Γραμματέα Χ κάποιου Υπουργείου, ο πρώτος παρατήρησε ότι η Χώρα δεν έχει στρατηγική για το Χ. Η απόκριση που έλαβε ήταν αφοπλιστική: "Μήπως έχουμε στρατηγική για κάτι άλλο για να έχουμε για το Χ;" Αυτή η απόκριση προκάλεσε μεγάλη απορία στον πληροφορικό ο οποίος και αποχώρησε από τη συζήτηση. “Είναι δυνατόν;”, σκέφτηκε, “ο εντεταλμένος υψηλόβαθμος δημόσιος λειτουργός για το ζήτημα Χ να αναγνωρίζει ότι ο στρατηγός-αρμόδιος για τη διακυβέρνηση του Χ, αυτός ο ίδιος!, δεν έχει ένα στόχο και ένα σχέδιο για να τον πετύχει; Γιατί δεν παραιτείται;”

Εδώ και χρόνια, είναι κοινή η πεποίθηση όλων ότι στρατηγική δεν έχουμε. Τουλάχιστο όχι για τα ζητήματα που έχουν ανατεθεί ως αρμοδιότητα στους υψηλόβαθμους δημόσιους λειτουργούς – στρατηγούς, του πρωθυπουργού – αρχιστρατήγου μη εξαιρούμενου. Το σκάφος που λέγεται Ελλάδα είναι ακυβέρνητο. Διότι αρχιστράτηγο και στρατηγούς έχουμε αλλά Εθνική Στρατηγική και επιμέρους Στρατηγικές που να λειτουργούν ως ενιαίο όλον δεν διαθέτουμε. Τι έχουμε, λοιπόν;

Το μεγάλο καζάνι...

Οι περισσότεροι κάτοικοι της Χώρας θα συμφωνήσουν με την άποψη του κ. Γενικού και ενδεχομένως να εκπλαγούν από την αποχώρηση του πληροφορικού. Γιατί να εκπλήσσεται; Στρατηγική δεν έχουμε αλλά όλα τα άλλα τα έχουμε: Ισχυρούς συμμάχους, ισχυρό νόμισμα, ισχυρή οικονομία που ελάχιστα κλυδωνίζεται από τη διεθνή κρίση. Τι χρειαζόμαστε τη στρατηγική;

Κι όμως! Κάτι φαίνεται να μας λείπει. Κάτι που μας μεταμορφώνει σε φιλοχρήματους ρασοφόρους, άδικους δικαστές, άτολμους πολιτικούς, αδρανείς πολίτες, ανόητους ψηφοφόρους, παράξενους πελάτες, προβληματικούς συνεργάτες, ράθυμους υπαλλήλους, άδικους εργοδότες, ευθυνόφοβους διευθυντές, απείθαρχους υφιστάμενους, λουφαδόρους φαντάρους και “καραβανάδες”. Η “καραβάνα” και η “κουτάλα” έχουν γίνει τα εθνικά μας σύμβολα!

Τηλεοπτικοί αστέρες, γνωστοί, φίλοι, συγγενείς, αδέρφια και γονείς μας λένε:

Να, εκεί είναι το “μεγάλο καζάνι”, πήγαινε κι εσύ. Γίνε δημόσιος υπάλληλος, δήμαρχος, νομάρχης, βουλευτής... Αν δεν τα καταφέρεις, δεν πειράζει. Ζήτα κι εσύ "τα δικαιώματά σου”. Το καζάνι είναι μεγάλο. Οι καραβάνες μικρές. Μένει φαγητό και για τους”πολίτες”. Διεκδίκησε τα επαγγελματικά σου δικαιώματα, μην πηγαίνεις κόντρα στο ΤΕΕ, συμβιβάσου, να είσαι ρεαλιστής, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΕΣΥ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.

Και ω του θαύματος! Ο κόσμος αλλάζει και εμείς, πάντα τριγύρω από το “μεγάλο καζάνι” να μαλλώνουμε ποιος θα πάρει το καλύτερο κομμάτι... Το μαγικό αυτό καζάνι που δεν φτάνει να χορτάσουν οι φαντάροι αλλά για τους “μάγειρες” βρήκε 28 δις για να συνεχίσουν να μαγειρεύουν... Διότι τα τρόφιμα τελείωσαν και το καζάνι έπρεπε να γεμίσει. Ποιος, όμως, θα πληρώσει το λογαριασμό; Ποιος θα παράγει τα “τρόφιμα” για το συσσίτιο όταν όλοι είναι γύρω από το καζάνι; Μέχρι πότε το “μπακάλικο” θα μας δίνει βερεσέ;

Το λιθαράκι...

Το φαγοπότι γύρω από το "μεγάλο καζάνι" το έχουμε δει όλοι. Πληροφορικοί και μη. Καθένας από τη "σκοπιά" του. Και έχουμε αηδιάσει με τις "σκηνές απείρου κάλλους" που βλέπουμε να εκτυλισσόνται γύρω από αυτό. Από προσωπική εμπειρία γνωρίζω ότι στους περισσότερους από εμάς δεν αρέσει να παρακαλάμε για να γεμίσουμε κάθε μέρα την “καραβάνα” μας. Όχι. Δεν είχαμε τέτοιες προσδοκίες όταν ήμασταν παιδιά, όταν σπουδάζαμε, όταν δίναμε τον όρκο του Πληροφορικού στην αποφοίτησή μας. Δεν μας αρέσει αυτό που βλέπουμε, αυτό που είμαστε. Δεν θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Όχι. Αλλά λίγο καλύτερο, βρε αδερφέ! Λίγο καλύτερο δεν μπορούμε να τον κάνουμε; Τι να κάνουμε όμως; Δεν ξέρουμε. Πώς μπορεί να γίνει ο κόσμος καλύτερος; Σίγουρα θα μπορούσαμε κάτι να κάνουμε κι εμείς. Να βάλουμε το λιθαράκι μας. Που είναι όμως αυτό το λιθαράκι να το βρούμε να το βάλουμε;

Κι όμως, εμείς οι πληροφορικοί, αυτό το λιθαράκι το έχουμε. Απλώς δεν ξέρουμε ότι για να “κάνει το θαύμα του” πρέπει να το βγάλουμε από εκεί που το έχουμε φυλαγμένο και να αρχίσουμε να το χρησιμοποιούμε. Και τότε ο κόσμος θα γίνει καλύτερος.

Το αγαθό της στρατηγικής και η αξία της χρήσης του

Σε άρθρο του Χρύσανθου Λαζαρίδη αναφέρεται ότι:

Η στρατηγική ονομάστηκε «η δύναμη του αδυνάτου». Πράγματι, οι παντοδύναμοι σπάνια νιώθουν την ανάγκη να καταφύγουν σε στρατηγικό σχεδιασμό που τους «υπερβαίνει». Συνήθως υποκύπτουν στον πειρασμό να αξιοποιήσουν, απλώς, την συντριπτική υπεροχή τους. Τη στρατηγική την ανάπτυξαν, πάντα, άνθρωποι, ηγέτες ή έθνη που υστερούσαν σε συσχετισμούς, που αντιμετώπιζαν άνισα ισχυρότερους αντιπάλους ή έθεταν στόχους που τους υπερέβαιναν αρχικά...

Αν αυτό είναι η στρατηγική, τότε στην περίπτωση της χώρας μας, οφείλουμε να δεχθούμε είτε ότι είμαστε παντοδύναμοι, κάτι που είναι μάλλον αστείο και να το σκεφτεί κανείς, είτε ότι απλώς αγνοούμε την την τεράστια δύναμη αυτού του αγαθού όταν χρησιμοποιηθεί μεθοδικά και σωστά. Υπάρχει όμως και μια τρίτη περίπτωση: να το έχουμε αλλά να μην το χρησιμοποιούμε. Να ανταλλάσσουμε τη “στρατηγική μας αδράνεια” με άλλα αγαθά που νομίζουμε ότι έχουν μεγαλύτερη αξία και με τη χρήση των οποίων τελικώς ασχολούμαστε. Διότι αγαθό που δεν χρησιμοποιείται δεν μπορεί να απελευθερώσει τη δύναμη που κρύβει μέσα του. Και η στρατηγική παραμένει παροπλισμένη στον τόπο που τη γέννησε!

Αν επιχειρήσουμε, λοιπόν, να γνωρίσουμε το τι είναι και πώς εκφράζεται πρακτικά η χρήση αυτού του αγαθού θα μάθουμε (από το προαναφεθέν άρθρο) ότι:

Στρατηγική είναι η συστηματική ανθρώπινη δραστηριότητα που κατατείνει στην επίτευξη ενός σαφούς στόχου, με συγκεκριμένα εργαλεία, που τα χρησιμοποιεί ορθολογικά, σε βάθος χρόνου - όχι στιγμιαία - με συντονισμό ενεργειών σε πολλαπλά πεδία αντιπαράθεσης και σύγκλιση ανεξαρτήτων προσπαθειών σε τελικό στόχο, μέσα σε ένα περιβάλλον που δεν ελέγχεται πλήρως (υπάρχουν κι άλλοι παίκτες η συμπεριφορά καθενός των οποίων επηρεάζει και το τελικό αποτέλεσμα και τη βέλτιστη συμπεριφορά όλων των άλλων).

Σας θυμίζει κάτι το παραπάνω; Μήπως είναι μια άλλη διατύπωση του "φαινομένου" που ονομάζεται Διοίκηση Πληροφορικού Συστήματος; Διότι ένα Πληροφορικό Σύστημα δεν είναι μόνο υλισμικό και λογισμικό. Είναι και αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε βιολογισμικό, δηλαδή οι χρήστες τους ως κοινότητα προσώπων που αλληλεπιδρούμε με το hardware μέσω του software καθώς και με τα υπόλοιπα "τμήματα" του βιολογισμικού και επιδιώκουν έναν υπέρτερο σκοπό μέσα από την τέλεση συγκεκριμένων λειτουργιών. Αυτός ο "υπέρτερος σκοπός" διαμορφώνεται στα πλαίσια του οργανισμού που συκροτείται πέριξ του "συστήματος" και περιλαβάνει και το ίδιο το "σύστημα".

Ο "υπέρτερος στόχος" αποτελεί και το σημείο κλειδί για την κατανόηση της έννοιας της στρατηγικής και της στενής συνάφειάς της με την επιστήμη μας. Η καθοριστική σημασία της ύπαρξής του καθώς και της κατανόησής του από τους συμμετέχοντες στην όλη προσπάθεια είναι το κλειδί που μετατρέπει το "ανθρώπινο δυναμικό" ενός οργανισμού σε βιολογισμικό ή σε στράτευμα αναλόγως του αν ο σκοπός είναι ειρηνικός ή όχι.

Θεμελιώδες στοιχείο, και στις δύο περίπτώσεις, για τη διαμόρφωση ενός συνόλου ανθρώπων, υλικών και ιδεών σε λειτουργούντα οργανισμό είναι είναι η αποκρυστάλλωση ενός σαφούς στόχου του οποίου η επίτευξη επιδιώκεται συστηματικά.

Με βάση την ανωτέρω ανάλυση θα πρέπει καταρχήν να διερωτηθούμε αν η Χώρα συγκροτεί οργανισμό ή είναι απλώς ένα συνοθύλευμα βιολογικής, ιδεολογικής και ανόργανης ύλης. Η απάντηση είναι προφανής: Το χάος που μας περιβάλει και εισχωρεί εντός μας διαλύοντας την ψυχή και την καρδιά μας είναι πανθομολογούμενο. Διότι δεν υπάρχει ο σαφής και σε βάθος χρόνου στόχος της χώρας. Δεν έχουμε τον Υψηλό και Ευγενή εκείνο Στόχο που θα δώσει μορφή στο "χάος των βιολογικών, ιδεολογικών και ανόργανων υλικών" που βρίσκονται πεταμένα από εδώ και από εκεί γύρω μας και εντός μας.

Δίνοντας μορφή στο χάος

Εδώ και αρκετές δεκαετίες η Χώρα αναλώνεται σε πράγματα επουσιώδη κυνηγώντας πρόσκαιρες "ευκαιρίες" που προβάλλονται “εθνικοί στόχοι” (ΟΝΕ, Ολυμπιάδα....) ενώ οι πραγματικές προκλήσεις αγνοούνται. Άλλες πάλι φορές προσπαθεί να αποφύγει βραχυπρόθεσμους κινδύνους (Μάρτης '87, Ίμια, οικονομική κρίση σήμερα) ενώ οι μακροπρόθεσμες απειλές παραμένουν αδιάγνωστες.

Έχει, άραγε, επίγνωση η ηγεσία της Χώρας, ο λαός μας, ο ελληνισμός ολόκληρος των σημείων πραγματικής υπεροχής του στο παγκόσμιο γίγνεσθαι ή βρίσκεται εγκλωβισμένος στη λογική της εφήμερης καλοπέρασης; Έχουμε, τέλος, συναίσθηση των μεγάλων ευκαιριών που ανοίχτηκαν και ανοίγονται για μας με την αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου οικονομικού και πολιτικού χάρτη με την ανασυγκρότηση των μεγάλων γεωπολιτικών χώρων (Βαλκάνια, Εύξεινος, Μεσόγειος, Ευρώπη) ή απλώς “ανήκομεν εις τη Δύσιν”;

Ας αφεθούμε για μια λίγο στο όνειρο με οδηγό τη μακραίωνη παρουσία και προσφορά του Ελληνισμού στην Οικουμένη και θα βρεθούμε σε μια Ουτοπία! Και ας αρχίσουμε να μελετούμε πώς η πληροφορική-στρατηγική κάνει την Ουτοπία πραγματικότητα!

Ιδρυτική πράξη σε αυτή την πορεία δεν μπορεί να είναι άλλη από τον καθορισμό ενός ξεκάθαρου στόχου στον οποίο να συμφωνήσουμε όλοι μας. Και το πρώτο βήμα δεν μπορεί να είναι άλλο παρά η ανάσυρση από τη λήθη όλων εκείνων των Υψηλών Αξιών που ιστορικά γεννήθηκαν σε τούτο τον τόπο και ενέπνευσαν τους προγόνους μας σε έργα υψηλής πολιτιστικής δημιουργίας που ακόμη και σήμερα θαυμάζει όλη η Υφήλιος. Και τα ιδανικά αυτά, κατά τη γνώμη μου, είναι κυρίως δύο: Ελευθερία και Δικαιοσύνη.

Ιδού, λοιπόν, η Μεγάλη Ιδέα για τον ελληνισμό του 21ου αιώνα: Να σπουδάσουμε στο σχολείο της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης και να βρούμε τον τρόπο να μεταλαμπαδεύσουμε τα υψηλά αυτά ιδανικά σε όλους τους Ανθρώπους. Η σπουδή αυτή δεν μπορεί να γίνει παρά μέσα από τα έργα των Πατέρων μας που πρέπει να τα περισώσουμε από την καταστροφή, να τα αναδείξουμε και να τα προσφέρουμε στους εαυτούς μας και στους συνανθρώπους μας αξιοποιώντας τα εργαλεία που αναπτύσσουμε μέσα από την επιστημονική και επαγγελματική μας δραστηριότητα.

Συγγνώμη αν ακούγεται κάπως περιέργα, αλλά πιστεύω ότι η Νέα Μεγάλη Ιδέα που προτείνω συνεπάγεται μια ξεκάθαρη υποχρέωση για μας τους Έλληνες Πληροφορικούς: Να δημιουργήσουμε την Ψηφιακή Ιστορική Ελλάδα καταγράφοντας ψηφιακά όλα τα έργα των Ελλήνων στη διαχρονική παρουσία τους επί της γης και να την προσφέρουμε "με τον τρόπο της ελευθερίας" σε όλη την Υφήλιο. Αν κάποιος μου ζητούσε να δώσω έναν τίτλο σε αυτό το φιλόδοξο project θα το ονόμαζα Ελεύθερη και Ανοικτή Ελλάδα (ΕΛΑΕ). Η ΕΛΑΕ θα πρέπει να εξελίσσεται καθώς έργα νέων Ελλήνων δημιουργών γίνονται αποδεκτά με τη λογική ότι εκφράζουν το ελληνικό πνεύμα όπως αυτό εξελίσσεται στο χρόνο. Μια ειδική επιτροπή, ίσως η Ακαδημία Αθηνών, θα πρέπει να έχει την ευθύνη της επιλογής.

Θα μπορέσουμε έτσι όλοι μας, Έλληνες και μη, να σπουδάσουμε στο σχολείο της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης, χωρίς τους χωροχρονικούς περιορισμούς που μας επιβάλλουν μουσεία, ιδιωτικές συλλογές, μετακινήσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και βιβλιοθήκες. Προσωπικά είμαι αποφασισμένος να διαθέσω σημαντικό μέρος από τον ελεύθερο χρόνο μου σε αυτή την προσπάθεια και να μεριμνήσω ώστε και η ερευνητική μου δραστηριότητα να εναρμονιστεί ανάλογα. Όποιος άλλος θα ήθελε να με συντροφεύσει σε αυτή την "επιχείρηση" δεν έχει παρά να επικοινωνήσει μαζί μου στο nektar@ced.tuc.gr ώστε να διαμορφώσουμε το χώρο της συνεργασίας μας και να βρούμε και όλους εκείνους τους ειδικούς (ιστορικούς, φιλόλογους, επιστήμονες) που θα μας συνδράμουν στο έργο μας.
Ενδεχομένως πρέπει να εξετάσουμε την διατύπωση της πρότασης αυτής στα πλαίσια της ΕΠΕλ.

1 σχόλιο:

heinz είπε...

Θα επανέλθω με εκτενές σχόλιο Νεκτάριε..

Προς το παρόν μια μόνο αντίρρηση: όχι την Ακαδημία Αθηνών - παπαπά!!!
:-)